با توجه به پرسش های متداول دوستان درخصوص تمکین ؛ مطلب را برای آگاهی بیشتر دوستان مخصوصا متاهلین گرامی و جوانان ارجمند ارایه مینماییم. امید است که دوستان در پایان با نظرات و سوالات خود ما را همیاری نمایند...

تمکین

تمکین دارای معانی خاص و معنی عام است. تمکین به معنی خاص آن است که زن نزدیکی جنسی با شوهر را به طور متعارف بپذیرد و جز در مواردی که مانع موجهی داشته باشد از برقراری رابطه جنسی با او سر باز نزند.

تمکین به معنی عام آن است که زن وظایف خود را نسبت به شوهر انجام دهد و از او در حدود قانون و عرف اطاعت کند و ریاست شوهر را در خانواده بپذیرد.

تمکین دارای معانی خاص و معنی عام است. تمکین به معنی خاص آن است که زن نزدیکی جنسی با شوهر را به طور متعارف بپذیرد و جز در مواردی که مانع موجهی داشته باشد از برقراری رابطه جنسی با او سر باز نزند. الته این وظیفه ویژه ی زن نیست : شوهر نیز مکلف است در حدود متعارف رابطه ی جنسی با زن داشته باشد و در غیر این صورت برخلاف وظیفه حسن معاشرت رفتار کرده است. بنابراین وظیفه ی برقراری رابطه ی جنسی از تکالیف مشترک به شمار میرود.

مکین به معنی عام آن است که زن وظایف خود را نسبت به شوهر انجام دهد و از او در حدود قانون و عرف اطاعت کند و ریاست شوهر را در خانواده بپذیرد. پس اگر شوهر توقعات نامشروع یا نامتعارفی از زن داشته باشد ، زن مکلف به اطاعت از او نیست. مثلا اگر شوهر ، زن را از ادای فرائض مذهبی باز دارد ، یا از زن بخواهد که اموالش را به او انتقال دهد ، زن میتواند از اطاعت شوهر سر باز زند.

مرد میتواند رفت و آمد و مکاتبات زن را کنترل نماید ؛ لیکن این کنترل نباید از حدود متعارف خارج باشد. هرگاه مرد برخلاف متعارف از خروج زن از خانه و بازدید خویشان و دوستانش جلوگیری کند ، رفتار او سوء معاشرت به شمار می آید . مقام ریاست خانواده برای مرد و وظیفه تمکین برای زن واجب میکند که هرگاه در امور خانواده و تربیت اولاد و معاشرت ها و اعمال زن اختلاف نظری بین زن و مرد وجود داشته باشد ؛ زن از نظر شوهر پیروی کند، مگر اینکه مجوز قانونی برای عدم اطاعت از شوهر وجود داشته باشد.

عدم تمکین در اصطلاح حقوقی نشوز و زنی که از شوهر اطاعت نمیکند ناشزه نامیده میشود. نشوز در لغت به معنای ارتفاع و بلند شدن و در اصطلاح حقوقی نافرمانی یکی از زوجین است. نافرمانی زوج و عدم ایفای وظایف زناشویی از ناحیه او نیز در فقه اسلامی نشوز نامیده میشود. هرگاه نافرمانی و وظیفه شناسی از هردو طرف باشد ، آن را شقاق نامیده اند ولی در حقوق امروز نشوز را معمولا برای نافرمانی زن بکار میبرند.

ضمانت اجرای تمکین

هرگاه زن تمکین نکند و ناشزه باشد ، شوهر میتواند به دادگاه مراجعه کند ، الزام زن را به تمکین بخواهد ، به علاوه او نمیتواند از شوهر مطالبه نفقه کند. ماده 1108 قانون مدنی در این زمینه مقرر میدارد : «هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.» بنابراین اگر زن مانع مشروع و عذر موجهی در عدم تمکین داشته باشد ، حق وی نسبت به نفقه ساقط نخواهد شد. مثلا اگر زن به علت خظری که از جانب شوهر متوجه اوست از ماندن در خانه ی شوهر خودداری کند ، یا به علت ابتلا شوهر به امراض مقاربتی از نزدیکی با او امتناع نماید ، این امتناع مانع حق نفقه نخواهد بود.( ماده 1127 قانون مدنی )

نشوز شوهر یا عدم ایفای وظایف زناشویی از جانب وی نیز دارای ضمانت اجرای حقوق است و زن میتواند با مراجعه به دادگاه الزام شوهر را به انجام وظیفه درخواست نماید. به علاوه مشوز شوهر سوء معاشرت به شمار می آید و اگر از مصادیق عسر و حرج باشد ، زن میتواند از دادگاه درخواست طلاق نماید.

پ ن:

1. صفایی ، سید حسین - امامی ، اسدالله ، مختصر حقوق خانواده ، ص 131 و 132 ، نشر میزان ، چاپ پانزدهم 1387

2. شرایع ، ص 173

3. مسالک ، ج 1 ، ص 504